Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό INFOCOM, 2.2.2006
Πρόσφατα ο Οργανισμός Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας μείωσε τα τέλη για την απόκτηση διπλώματος ευρεσιτεχνίας (πατέντας) στην Ελλάδα και επιπλέον υιοθέτησε πρόσθετα μέτρα (πχ. δωρεάν τηλεφωνική γραμμή), ώστε η διαδικασία να γίνει περισσότερο προσιτή στους Έλληνες εφευρέτες. Πολύς λόγος άλλωστε γίνεται για την ενίσχυση της καινοτομίας στη χώρα – σε περιβάλλοντα διεθνούς ανταγωνισμού η ενίσχυση της ελληνικής δημιουργικότητας με κάθε τρόπο αποτελεί προφανώς επένδυση για το μέλλον. Σε αυτό το πλαίσιο, ο ρητός αποκλεισμός στο νόμο της δυνατότητας κατοχύρωσης λογισμικού με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας στη χώρα, γεγονός που ίσως δεν είναι ευρύτερα γνωστό, φαίνεται ακατανόητος.
Ο διεθνής διάλογος για την κατοχύρωση λογισμικού με διπλώματα ευρεσιτεχνίας κάθε άλλο παρά έχει κοπάσει. Σε Κοινοτικό επίπεδο, μετά την αποτυχία της Επιτροπής να εισάγει σχετική Οδηγία, εξαιτίας κυρίως των αντιδράσεων της ακαδημαϊκής και της προγραμματιστικής κοινότητας, το θέμα εξακολουθεί να συζητείται, αλλά πάντως παραμένει σε ισχύ η Σύμβαση του Μονάχου για το Ευρωπαϊκό Δίπλωμα Ευρεσιτεχνίας, η οποία επιτρέπει, υπό προϋποθέσεις, τη χορήγηση πατεντών σε λογισμικό. Εκτός ΕΕ, στις ΗΠΑ συνεχίζεται η, μάλλον απρόσκοπτη, χορήγηση διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας σε λογισμικό.
Το νομικό καθεστώς που ισχύει σήμερα στην Ευρώπη επιτρέπει εξαιρετικά την κατοχύρωση λογισμικού με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας. Παρά τη ρητή απαγόρευση της Σύμβασης του Μονάχου («δεν θεωρούνται εφευρέσεις … τα προγράμματα ηλεκτρονικών υπολογιστών αυτά καθεαυτά»), στηριζόμενοι σε οριακή ερμηνεία του κειμένου της, ότι δηλαδή είναι επιτρεπτή η απονομή όταν αντικείμενο του διπλώματος ευρεσιτεχνίας δεν είναι το λογισμικό «αυτό καθεαυτό», όταν επομένως εμφανίζει κάποιο «τεχνικό αποτέλεσμα», έχουμε φτάσει στο σημείο σήμερα το Ευρωπαϊκό Γραφείο Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας να έχει χορηγήσει πάνω από 30.000 διπλώματα ευρεσιτεχνίας σε λογισμικό, μεταξύ των οποίων και το ιδιαίτερα συζητημένο 1-click-shopping της Amazon.
Και στην Ελλάδα; Στην Ελλάδα ο νόμος περιέχει την παραπάνω ρητή απαγόρευση χωρίς όμως τη διάκριση του «αυτού καθεαυτού» και έτσι το ζήτημα του «τεχνικού αποτελέσματος» είναι εκ των προτέρων λυμένο: απλά δεν επιτρέπεται ν’ αποκτήσει λογισμικό ελληνικό δίπλωμα ευρεσιτεχνίας. Οι Έλληνες δημιουργοί επομένως, αν επιδιώξουν να προστατεύσουν με αυτόν τον τρόπο το λογισμικό τους, θα πρέπει να καταφύγουν στο Ευρωπαϊκό Γραφείο, μια διαδικασία που περιέχει και κόπο και, κυρίως, σημαντικά έξοδα. Καινοτομία επομένως στη χώρα στο πεδίο της πληροφορικής φαίνεται ότι δεν επιδιώκεται εξίσου.