Δημοσιεύθηκε στο emea.gr, 10.09.2020

Πριν λίγες μέρες ο Οργανισμός Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας δημοσίευσε την Πρόσκληση Εκδήλωσης Ενδιαφέροντος για την Απονομή Βραβείων Ελλήνων Εφευρετών, καθώς και τη σχετική Αίτηση Συμμετοχής, με την ευκαιρία συμπλήρωσης εκατό ετών από την πρώτη κατοχύρωση εφεύρεσης στην Ελλάδα.

Ομολογώ ευθύς αμέσως ότι είμαι πρόεδρος της επιτροπής αξιολόγησης συνεπώς οι απόψεις μου ίσως δεν είναι αντικειμενικές, όμως το γεγονός μου δίνει έτσι ή αλλιώς μια πολύ ωραία ευκαιρία για μερικές σκέψεις σχετικά: (Επίσης σημειώνω πως ό,τι αναφέρεται εδώ δεν είναι ούτε οι απόψεις της επιτροπής ούτε του Οργανισμού.)

Η καινοτομία είναι κάτι που ενδιαφέρει ολόκληρη την κοινωνία. Αυτό, τόσο για λόγους εμφάνισης όσο και ουσίας. Ουσίας, επειδή μέσω της καινοτομίας προοδεύουν οι ανθρώπινες κοινωνίες. Όσοι δεν πείθονται γι αυτό ιστορικά (όλες οι αυτοκρατορίες, από την αθηναϊκή μέχρι τη βρετανική, στηρίχτηκαν στην τεχνολογική υπεροχή) ας κοιτάξουν γύρω τους: Η καθημερινότητά μας κατακλύζεται από καινοτομίες είτε σε προϊόντα, είτε σε υπηρεσίες είτε σε τρόπους ζωής και συμπεριφοράς. Όσες κοινωνίες μένουν στάσιμες και δεν ακολουθούν την πρόοδο καταπνίγουν τους πολίτες τους και τελικά εγκαταλείπονται από αυτούς. Η καινοτομία είναι συνώνυμο της ελευθερίας και ανταποκρίνεται στην φυσική ανάγκη του ανθρώπου να δημιουργήσει.

Οι λόγοι εμφάνισης είναι, προφανώς, πιο επιφανειακοί αλλά όχι λιγότερο σημαντικοί σήμερα: Οι παγκόσμιοι δείκτες καινοτομίας αποτελούν μονάδα μέτρησης του συνολικού επιπέδου εξέλιξης μιας κοινωνίας. Μαρτυρούν πολύ περισσότερα από την καινοτομία, επειδή η καινοτομία είναι αποτέλεσμα πολλών άλλων παραγόντων: Της κρατικής οργάνωσης, της φορολογικής πολιτικής, των εργασιακών σχέσεων, της ακαδημαϊκής ελευθερίας, της πίστης στο άτομο. Είναι γι αυτούς ακριβώς τους λόγους που κάθε χώρα σήμερα ανταγωνίζεται σκληρά στους αντίστοιχους παγκόσμιους δείκτες: Η θέση της μαρτυρά το πόσο εξελιγμένη, ή μη, κοινωνία ζει στο εσωτερικό της.

Η καινοτομία μετριέται από τον αριθμό διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας. Υπάρχουν πολλά είδη καινοτομίας: Καινοτομία είναι οτιδήποτε από ένα νέο τσιπάκι ή πρόγραμμα υπολογιστή μέχρι ένα νέο είδος τυρόπιττας ή καφέ στον φούρνο της γειτονιάς μας. Από τα υβριδικά αυτοκίνητα και τα ηλεκτρικά ποδήλατα μέχρι το νέο yoga studio ή τις νέες ταΐστρες για αδέσποτα του Δήμου. Όλα αυτά είναι καινοτομικά, είναι νέα προϊόντα, υπηρεσίες ή μέθοδοι. Όμως ο πλέον κατάλληλος τρόπος μέτρησης της καινοτομίας είναι τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας. Όλα τα άλλα είδη καινοτομίας είναι ασαφή, με την έννοια ότι ούτε περιγράφονται αναλυτικά ούτε κρίνονται από ειδικούς ούτε καταγράφονται επακριβώς, όπως συμβαίνει στα διπλώματα ευρεσιτεχνίας. Γι αυτόν ακριβώς τον λόγο όταν σήμερα μιλάμε για καινοτομία στο πίσω μέρος του μυαλού μας έχουμε πάντοτε, δικαίως ή αδίκως, εφευρέσεις και εφευρέτες.

Οι διαγωνισμοί καινοτομίας έχουν πολλαπλά οφέλη. Οι διαγωνισμοί γενικά κάνουν καλό στον άνθρωπο: Του δίνουν στόχο, τον φέρνουν σε ένα καλό επίπεδο προετοιμασίας, του κάνουν γνωστό τον ανταγωνισμό του, και τελικά του δίνουν ένα λιγότερο ή περισσότερο ακριβές στίγμα για το που ακριβώς βρίσκεται σε σχέση με συνανθρώπους του που κάνουν το ίδιο πράγμα με αυτόν. Περισσότερα γι αυτό το θέμα, ειδικά σε σχέση με αυτόν εδώ τον διαγωνισμό, σε άλλο σημείωμα, εδώ όμως αρκούμαι να αναφέρω ότι οι διαγωνισμοί καινοτομίας κάνουν καλό επειδή, επιπλέον των εφευρετών ωφελείται και η υπόλοιπη κοινωνία: Η ιδέα της καινοτομίας και της εφευρετικότητας ενισχύεται, χρήσιμα πρότυπα προβάλλονται, η προσφορά στην κοινωνία επιβραβεύεται (κριτήριο του διαγωνισμού είναι η συμβολή στην τεχνολογική ανάπτυξη της χώρας).

Τα εκατό χρόνια από την κατοχύρωση της πρώτης εφεύρεσης στην Ελλάδα είναι μια πολύ καλή ευκαιρία να γιορτάσουμε: Η Ελλάδα σε λιγότερα από εκατό χρόνια από την ίδρυσή της αντιλήφθηκε τη σημασία της προστασίας της διανοητικής ιδιοκτησίας και ξεκίνησε την χορήγηση διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας. Σήμερα, μέσω των αρμόδιων οργανισμών της (ΟΒΙ και ΟΠΙ) συμμετέχει στον παγκόσμιο διάλογο, ευρισκόμενη στην παγκόσμια πρωτοπορία. Ήδη δηλωμένη προσωπική μου προτίμηση θα ήταν οι δύο οργανισμοί, καθώς και η Διεύθυνση Σημάτων, να συγχωνευθούν, δημιουργώντας έναν υπερ-οργανισμό Προστασίας της Διανοητικής Ιδιοκτησίας στην Ελλάδα, ώστε η προσπάθεια να ενταθεί στο ανώτατο δυνατό επίπεδο από άποψη ανθρώπινου δυναμικού και υλικοτεχνικών πόρων. Αν κάτι τέτοιο ίσως φαντάζει σήμερα μακρινό, είναι οι διαγωνισμοί καινοτομίας σαν και αυτόν εδώ τώρα του ΟΒΙ που κατοχυρώνουν το παρόν και δημιουργούν συνθήκες ανάπτυξης για το μέλλον.

Η προθεσμία υποβολής υποψηφιοτήτων είναι μέχρι την 30η Οκτωβρίου 2020!