Δημοσιεύθηκε στο EpiDexia.blog, 28.06.2020
Πριν λίγες μέρες οκτώ μέλη του Πολιτικού Συμβουλίου του ΣΥΡΙΖΑ μας θύμισαν, ή καλύτερα ένιωσαν την ανάγκη να μας υπενθυμίσουν, τα περί του λεγόμενου «ηθικού πλεονεκτήματος» της Αριστεράς: «Εκείνο που διακρίνει την Αριστερά είναι οι αρχές και οι αξίες της. Η εντιμότητα και το ήθος. Η ανιδιοτέλεια και η αλληλεγγύη. Το ηθικό πλεονέκτημα της Αριστεράς προφανώς και ισχύει».
Ανεξάρτητα από την ατυχή συγκυρία για την έκδοση του παραπάνω κειμένου, την ώρα που το «ηθικό πλεονέκτημα» της πρώτης Αριστερής κυβέρνησης στην Ελλάδα αμφισβητούνταν από ηχογραφήσεις και άλλα στοιχεία, σκόπιμο νομίζω είναι να δούμε πως περίπου φτάσαμε ως εδώ: Γιατί άραγε οι οκτώ αυτοί άνθρωποι θεωρούν ότι πράγματι υπάρχει ένα «ηθικό πλεονέκτημα» της Αριστεράς έναντι, όπως υπονοείται, της Δεξιάς;
Κατά σύμπτωση αυτές τις μέρες διάβαζα το «Όσα Δεν Είπες» του Μάρκ Μαζάουερ (Mark Mazower). Διαβάζω συστηματικά οτιδήποτε από τον Μάρκ Μαζάουερ: Το στυλ γραφής του μου αρέσει και θεωρώ ότι έχει μια αντικειμενική ματιά (ή, έστω, τη ματιά ενός εξωτερικού παρατηρητή που είναι πάντα πολύτιμη) για την Ελλάδα και τη γειτονιά μας. Σε αυτό το πλαίσιο διάβασα και αυτό το βιβλίο του. Αν και ο προσωπικός, οικογενειακός του χαρακτήρας προκύπτει ήδη από το εξώφυλλο, φαντάστηκα ότι ο συγγραφέας δεν θα άφηνε και εμάς τους εκτός οικογενείας χωρίς κάποιο δώρο.
Γενικά το βιβλίο με απογοήτευσε. Αφενός μου φάνηκε βιαστικά γραμμένο, με επανεμφανίσεις των ίδιων πληροφοριών σε διαφορετικά κεφάλαια, με πρόσωπα που καταλαμβάνουν σελίδες ολόκληρες μόνο για να εξαφανιστούν αμέσως μετά, με μεγάλες παρεκβάσεις που ελάχιστα βοηθούν αν όχι το κυρίως θέμα τότε σίγουρα την ανάγνωση (αν και οφείλω να σημειώσω ότι η «επίσημη» κριτική καλοδέχτηκε αυτές τις «μικροϊστορίες»). Επίσης, μου φάνηκε ότι ο συγγραφέας συχνά χρησιμοποιεί το βιβλίο του για να κλείσει προσωπικούς του λογαριασμούς με διάφορα μέλη της οικογενείας του, κάτι που στην αρχή με κούρασε και στο τέλος απλά με απογοήτευσε.
Τι σχέση έχουν τα παραπάνω με το «ηθικό πλεονέκτημα» της Αριστεράς; Το βιβλίο διατρέχει μια εμφανής, αυτάρεσκη, εμμονική Αριστερή οπτική. Είναι το μοτίβο του, ο διαρκής άξονας της ανάλυσης. Αν κάτι τελικά πράγματι μου προσέφερε το βιβλίο ήταν μια ιστορία της Αριστεράς. Μια ιστορία όχι όμως της ελληνικής-ευρωκομμουνιστικής Αριστεράς ούτε της βορειο-ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας, αλλά την ξεχασμένη ιστορία μιας εβραϊκής σοσιαλιστικής Αριστεράς, του «Μπουντ» (Der Algemeyner Yidisher Arbeter Bund in Lite, Poyln un Rusland – Γενική Ένωση των Εβραίων Εργατών στη Λιθουανία, στην Πολωνία και στη Ρωσία), που φαίνεται ότι πορεύτηκε παράλληλα με τους μπολσεβίκους στην προ-επαναστατική Ρωσία.
Στην ιστορία αυτής της Αριστεράς του παππού του Μαζάουερ μπορεί κανείς να διακρίνει τις πηγές του «ηθικού πλεονεκτήματος» της Αριστεράς. Οι «άνθρωποι της Αριστεράς»-πρόγονοι του συγγραφέα ήταν εβραίοι στη Βίλνα. Μιλούσαν τα γίντις, τα οποία όμως ήταν τότε γλώσσα μόνο προφορική, χωρίς γραφή. Τι έκαναν οι Αριστεροί για να διαδώσουν τις αρχές του σοσιαλισμού; Σχεδόν δημιούργησαν γραπτή γλώσσα, μεταφράζοντας σε αυτήν όλα τα χρήσιμα για τους σκοπούς τους κείμενα ώστε να «προαχθούν τα σοσιαλιστικά αισθήματα και να αφυπνιστεί το πνεύμα της διαμαρτυρίας». Στο ίδιο πλαίσιο αυτοί οι Αριστεροί βοήθησαν φτωχούς και αδύνατους, διαπραγματεύτηκαν αυξήσεις μισθών και γενικά στάθηκαν δίπλα στον πληθυσμό που τότε δοκιμαζόταν από φοβερή φτώχεια και ανελευθερία. Για τους Αριστερούς-μπουντιστές, «όλα ξεκίνησαν, ίσως, από ένα αίσθημα οργής απέναντι στην αιώνια διαχωριστική γραμμή μεταξύ των πλούσιων και των φτωχών: Από τη μια πλευρά ο βασανισμένος εργάτης, ο φτωχός, ο σκλάβος, από την άλλη οι αυτοκράτορες, οι βαρόνοι, οι τάξεις των εκμεταλλευτών». Έτσι, αναπόφευκτα, ο κόσμος τους χωρίστηκε στα δύο: Ενώ οι Αριστεροί ήταν όλοι τους σύγχρονοι άγιοι, οι Δεξιοί ήταν η προσομοίωση του κακού: Πλούσιοι, εκμεταλλευτές, ανήθικοι, μέχρι και δολοφόνοι μικρών παιδιών.
Τελικά βέβαια η ιστορία είναι γνωστή. Οι, όποιοι, «αγνοί» σκοποί όλων αυτών των Αριστερών διαψεύστηκαν οικτρά, οι ίδιοι δολοφονήθηκαν από το, Αριστερό, καθεστώς που ονειρεύτηκαν και η «χιλιόχρονη αδικία» παρατάθηκε υπό Αριστερό καθεστώς με τον χειρότερο τρόπο για άλλα εβδομήντα περίπου χρόνια. Οι πρόγονοι επομένως του Μαζάουερ μπορεί να έκαναν λάθος σε όλα όμως, όπως φαίνεται, απτόητοι μετέφεραν μαζί τους στη Δύση, και στο καπιταλιστικό σύστημα που φιλόξενα τους δέχτηκε, το «ηθικό τους πλεονέκτημα» που είχε γεννηθεί μέσα τους στο μεταξύ.
Ο παππούς του συγγραφέα μετά την αποτυχία του στην Ρωσία μετακόμισε στο Λονδίνο, μια πόλη που φιλόξενα δέχτηκε καταδιωγμένους Αριστερούς επαναστάτες από τους ίδιους τους συντρόφους τους. Εκεί έζησε την οικογένειά του ασκώντας επιχειρηματική δραστηριότητα. Παρόλα αυτά η Αριστερή του θεώρηση ουδέποτε διαταράχθηκε από την πραγματικότητα γύρω του. Η μανιχαϊστικη αντιμετώπιση του κόσμου (εμείς οι καλοί – εσείς οι κακοί), η αφ’ υψηλού θεώρηση της συλλήβδην κακής Δεξιάς με ταυτόχρονη ηρωοποίηση της Αριστεράς όχι μόνο διαιωνίστηκε αλλά κληροδοτήθηκε στα παιδιά και τα εγγόνια του. Σε όλο το βιβλίο οι Αριστεροί είναι πάντα αγνοί, ιδεαλιστές, μορφωμένοι, περίεργοι, μέχρι και φιλόπονοι(!). Αντιθέτως οι Δεξιοί είναι όλοι τους επιφανειακοί, μισαλλόδοξοι, αμόρφωτοι, εριστικοί, πλουτοκράτες, σνομπ, και ρέπουν μονίμως προς τον φασισμό (η ισραηλινή Δεξιά ρητά παρομοιάζεται με τον Χίτλερ, και αυτό από εβραίους του Ολοκαυτώματος!). Η αντιπαλότητα με τη Δεξιά είναι διάχυτη – ακόμα και μέσα στην ίδια την οικογένεια του συγγραφέα οι Δεξιοί απορρίπτονται και αποβάλλονται χωρίς δισταγμό, ακόμα και η ίδια η ετεροθαλής αδερφή του πατέρα του συγγραφέα!
Σε όλο το βιβλίο ο Μαζάουερ με αυταρέσκεια προβάλλει το «ηθικό πλεονέκτημα» των αριστερών μελών της οικογενείας του έναντι όλων των άλλων. Παρότι τελικά μόνο ο παππούς του ήταν μαχητής Αριστερός που πράγματι βοήθησε τους φτωχούς και τους αδύναμους, και αυτό για λίγα μόνο χρόνια της ζωής του πριν αποσυρθεί με ανακούφιση στην καπιταλιστική Δύση, και παρότι όλη αυτή η βοήθεια ρητά δόθηκε ώστε να ευοδωθεί η Αριστερή επανάσταση, όπως και τελικά συνέβη με τα γνωστά αποτελέσματα για την ανθρωπότητα, και πάλι αυτό το ελάχιστο, υστερόβουλο, ατελέσφορο ψήγμα βοηθείας ήταν αρκετό ώστε 127 χρόνια αργότερα να γραφτεί ένα τέτοιο βιβλίο. Δέκα χρόνια υστερόβουλης προσφοράς φαίνεται ότι ήταν αρκετά για να δικαιολογήσουν εκατό χρόνια «ηθικής ανωτερότητας».
Οι οκτώ Έλληνες επομένως που πριν λίγες μέρες ένιωσαν την ανάγκη να μας υπενθυμίσουν το «ηθικό πλεονέκτημα» της Αριστεράς δεν είναι μόνοι τους. Χτίζουν σε ένα διεθνές θεωρητικό οικοδόμημα ηλικίας τουλάχιστον εκατό ετών. Μπορεί η ιστορία να το διέψευσε, μπορεί η πραγματικότητα να έχει δείξει ξανά και ξανά τις πλάνες του, με πιο πρόσφατο παράδειγμα την Πρώτη Φορά Αριστερή κυβέρνηση στην Ελλάδα, όμως προφανώς οι ρίζες του είναι πολύ βαθιές. Αυτό, κατά τη γνώμη μου, είναι ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα για όλους, τόσο για τους Δεξιούς αλλά και, καθώς η ανθρωπότητα προχωρά, και για τους ίδιους τους Αριστερούς. Η αυταρέσκεια τελικά είναι το εργαλείο καταστροφής των ίδιων των αυτάρεσκων – όμως, αυτό είναι ένα καπιταλιστικό μάθημα που, όπως είδαμε, οι ηθικά υπερήφανοί και ανώτεροι Αριστεροί ποτέ δεν θα καταδέχονταν.