Δημοσιεύθηκε στο ethemis.gr, 6.02.2020
Την περίοδο αυτή στο ακαδημαϊκό μου εργαστήριο στη Νομική του Πανεπιστημίου των Βρυξελλών έχουμε τέσσερις ανοιχτές θέσεις εργασίας για ερευνητές και κοινό μυστικό είναι ότι δύσκολα θα καλυφθούν όλες. Σαν να μην έφτανε αυτό, άλλες τόσες γνωρίζουμε ότι θα προκηρυχθούν μέχρι το καλοκαίρι. Τα Πανεπιστήμια γύρω μας πάσχουν από το ίδιο πρόβλημα – σε ακτίνα μερικών εκατοντάδων χιλιομέτρων (για να περιλάβω και τους συναδέλφους στην Ολλανδία) υπολογίζω ότι αναζητώνται δεκάδες νέοι συνεργάτες. Οι πιθανότητες να καλυφθούν όλα τα κενά είναι μικρές.
Το αντικείμενό μας είναι η σχέση τεχνολογίας και δικαίου, επομένως αναζητούμε συνεργάτες που επιθυμούν να κάνουν έρευνα σε αυτόν τον τομέα. Μπορεί να προέρχονται από νομικές σχολές, μπορεί όμως και από άλλα, συγγενή, αντικείμενα (πολιτικές επιστήμες ή κοινωνιολογία, για παράδειγμα). Γλώσσα εργασίας είναι πάντα τα αγγλικά, και απαιτείται βέβαια ένα μάστερ. Οι όροι εργασίας είναι, στα δικά μου τα αυτιά τουλάχιστον, εξαιρετικοί για τα δύο ή τρία χρόνια απασχόλησης που αναμένεται να διαρκέσει το αντίστοιχο ερευνητικό πρόγραμμα.
Όμως αυτό εδώ το κείμενο δεν είναι αγγελία εργασίας – αυτήν θα την ανεβάσω αλλού. Εδώ θέλω μόνο να εξηγήσω πως θα μπορούσε να βρεθεί ειδικευμένη νομική απασχόληση στην Ευρώπη σήμερα: Με λίγα λόγια, με διάθεση για ταξίδι. Ενώ στη βόρεια Ευρώπη οι νομικές σχολές έχουν ακάλυπτες θέσεις εργασίας (και δεν αναφέρω καν τις συμβουλευτικές εταιρείες και τις εταιρείες δικηγόρων), στην Ελλάδα πολλά αξιόλογα μυαλά που έχουν ακολουθήσει ειδικές μεταπτυχιακές σπουδές δεν καταφέρνουν να βρουν εργασία στο αντικείμενο της ειδίκευσής τους.
Ενώ δουλειά υπάρχει πάντα στην Ελλάδα για έναν μαχόμενο δικηγόρο που πράγματι θέλει να δώσει τη μάχη, αντικειμενικά η ελληνική αγορά δεν έχει μεγάλες ανάγκες σε εξειδικευμένες νομικές υπηρεσίες – όσα λίγα γίνονται μπορούν να καλυφθούν από εξίσου λίγους, εξειδικευμένους δικηγόρους.
Ποια είναι η λύση; Η μετακόμιση στις Βρυξέλλες. Ή, όπου αλλού υπάρχει η δουλειά των ονείρων καθενός από εμάς.
Νομίζω ότι αυτό που δεν λέει κανείς στους φοιτητές σήμερα, ούτε φυσικά αναφέρεται ποτέ όποτε μιλάμε για brain drain ή brain gain, είναι ότι η Ελλάδα, ως περιφερειακή χώρα, έχει έτσι ή αλλιώς (και θα συνεχίσει να έχει εκτός αν αλλάξουμε στρατηγικό στόχο – αλλά αυτό είναι μια μεγάλη, εθνική, κουβέντα) περιορισμένες ανάγκες σε εξειδικευμένη υπηρεσία. Ανεξαρτήτως κρίσης, δηλαδή. Υπάρχουν ανάγκες για επαγγελματίες (γιατρούς, δικηγόρους, μηχανικούς, οικονομολόγους) όπως σε οποιαδήποτε άλλη ανεπτυγμένη χώρα, αλλά μέχρι εκεί. Τα εκατοντάδες ειδικευμένα βιογραφικά που παράγονται κάθε χρόνο και αναζητούν αντίστοιχη απασχόληση στην ελληνική νομική ή άλλη επαγγελματική αγορά αναπόφευκτα δεν μπορούν να απορροφηθούν εδώ.
Ποια είναι η λύση; Όχι βέβαια η εγκατάλειψη του ονείρου. Ούτε η επιλογή επαγγέλματος βάσει των αναγκών της χώρας. Η λύση είναι πολύ πιο απλή: Το ταξίδι σε άλλη ευρωπαϊκή χώρα. Όταν μιλάμε για ελευθερία κίνησης ανθρώπων στην Ευρώπη σήμερα, αυτό ακριβώς εννοούμε.