Δημοσιεύθηκε στο dEASY, 14.11.2019
Στο Φαληρικό Δέλτα βρέθηκαν πριν χρόνια 80 αλυσοδεμένοι σκελετοί. Ανήκαν, πιστεύεται, στους οπαδούς του Κύλωνα, οι οποίοι προσπάθησαν να καταλύσουν το πολίτευμα στην αρχαία Αθήνα, δεν τα κατάφεραν, κατέφυγαν στο άσυλο του βωμού της Αθηνάς, που θεωρούνταν απαραβίαστο, όμως οι αντίπαλοί τους το παραβίασαν και τους δολοφόνησαν. Πολλά χρόνια αργότερα, ο Παυσανίας, ο νικητής στις Πλαταιές, θεωρήθηκε ότι πρόδωσε την Ελλάδα. Φοβούμενος για τη ζωή του κατέφυγε στον ναό της Αθηνάς, ως ικέτης. Οι Έφοροι της Σπάρτης όμως αποφάσισαν να χτίσουν την είσοδο του ναού, μέχρι να λιμοκτονήσει.
Με τα παραπάνω δύο απλά παραδείγματα θέλω να δείξω ότι η συζήτηση για το άσυλο είναι παλιά και σχεδόν πάντα πολιτικοποιημένη.
Τι ισχύει όμως σήμερα, στην εποχή του ίντερνετ;
Προφανώς άσυλο στο ίντερνετ δεν υπάρχει, όμως το διαδίκτυο θεωρήθηκε αρχικά, τότε στα ηρωικά πρώτα χρόνια του τις δεκαετίες του 1980 και 1990, ως πεδίο απόλυτης ελευθερίας. Τα πράγματα πήραν εντελώς άλλη τροπή από τότε, όμως στοιχεία από εκείνον τον τρόπο σκέψης παρέμειναν.
Για παράδειγμα, μεγάλη κουβέντα γίνεται για την ανώνυμη, ή ψευδώνυμη, χρήση του διαδικτύου. Δηλαδή, πρέπει να δίνεται η δυνατότητα στο άτομο να δραστηριοποιείται διαδικτυακά ανώνυμα, ή χρησιμοποιώντας ψευδώνυμο, επωφελούμενο έτσι από ένα διαδικτυακό άσυλο; Ή οφείλει κάθε φορά να ποστάρει ή να σερφάρει με το πραγματικό του όνομα και στοιχεία;
Στο ίδιο πλαίσιο κινείται και η κρυπτογράφηση: Δικαιούνται οι πολίτες να έχουν πρόσβαση σε εργαλεία κρυπτογράφησης που κυβερνήσεις να μην μπορούν να «σπάσουν», και πάλι δημιουργώντας έτσι ένα ψηφιακό άσυλο; Ή οφείλουν όλοι οι πάροχοι τεχνολογίας να επιτρέπουν encryption backdoors σε εθνικές υπηρεσίες ασφαλείας;
Στα παραπάνω οριστική απάντηση δεν υπάρχει. Είναι κάτι που ακόμα το σκεφτόμαστε, ευρισκόμενοι κάπου μεταξύ προστασίας τόσο του ατόμου όσο και των άλλων γύρω του. Επίσης, προστασίας των συναλλαγών, της ασφάλειας του κράτους κλπ κλπ.
Ενώ λοιπόν η κουβέντα σήμερα βρίσκεται εκεί περίπου, στην Ελλάδα συνεχίζουμε να συζητάμε για το αυτονόητο, αν δηλαδή τα ελληνικά Πανεπιστήμια πρέπει να συνεχίζουν να βρίσκονται εκτός της πρόσβασης της αστυνομίας. Λες και στην υπόλοιπη Ευρώπη, που δεν υπάρχει άσυλο, απαγορεύονται τα γκράφιτι και ιδιωτικές υπηρεσίες ασφαλείας περιπολούν τα βράδια, η ελευθερία διώκεται και οι καθηγητές πανεπιστημίων είναι ανελεύθεροι και ελεγχόμενοι στην έρευνά τους. Αστεία πράγματα, δηλαδή. Η αλήθεια είναι ότι το άσυλο χρησιμοποιήθηκε στην Ελλάδα πολιτικά, από τον Ανδρέα Παπανδρέου πίσω στην δεκαετία του 1980, για να πλήξει το τότε ελληνικό πανεπιστημιακό κατεστημένο, από την αριστερά δηλαδή για να πλήξει την τότε δεξιά. Τα χρόνια απέδειξαν όμως ότι το μέτρο ήταν κατά πολύ βαρύτερο του αρχικού σκοπού του. Φτάσαμε έτσι το 2019 να συζητάμε στην Ελλάδα για μια ακόμα φορά το αυτονόητο, για τον ρόλο δηλαδή των Πανεπιστημίων. Την ίδια περίοδο συζητάμε το άλλο αυτονόητο, την απαγόρευση για το κάπνισμα. Ενώ εμείς κάνουμε συζητήσεις αυτού του επιπέδου ο κόσμος εξελίσσεται έτη φωτός μακριά μας – και μάλιστα, αν συνεχίσουμε έτσι, ερήμην μας.