Δημοσιεύθηκε στο EpiDexia.blog, 14.02.2022
Αν υπάρχει μια βασική διαφορά μεταξύ της σοσιαλδημοκρατίας και της κεντροδεξιάς αυτή είναι η διαφορά μεταξύ του «θα έπρεπε» και του «είναι». Δηλαδή, η σοσιαλδημοκρατία στηρίζει ολόκληρο το θεωρητικό της οικοδόμημα στο πως «θα έπρεπε» να είναι τα πράγματα ενώ η κεντροδεξιά κοιτά γύρω της πως «είναι» ήδη τα πράγματα.
Η σοσιαλδημοκρατία επομένως φαντάζεται μια εικονική πραγματικότητα (μια κοινωνία δίκαιη, ειρηνική, πλούσια, αρμονική, μορφωμένη κλπ κλπ) και στη συνέχεια αφενός γκρινιάζει που δεν έχουμε φτάσει ακόμα στο επίπεδο αυτό (υπονομεύοντας ταυτόχρονα όσα έχουμε πετύχει) και αφετέρου θεωρητικολογεί, προτείνοντας θεωρητικά μοντέλα που κατά τη γνώμη της θα μας πάνε εκεί.
Αντιθέτως η κεντροδεξιά είναι ρεαλιστική. Βλέπει τα πράγματα και τον άνθρωπο όπως είναι, δεν τα φαντάζεται σε μια ιδανική (αλλά ανύπαρκτη) μορφή. Αποφεύγει την απέραντη θεωρητικολογία και προτείνει πρακτικές λύσεις που μπορεί να μην είναι μεγαλόστομες όμως βελτιώνουν καθημερινά βήμα-βήμα την κοινωνία.
Ποιο είναι το πρόβλημα με την αχαλίνωτη φαντασία της σοσιαλδημοκρατίας; Βασικά, δύο. Πρώτο, η αλαζονεία της. Οι σοσιαλδημοκράτες πιστεύουν ότι ξέρουν πως θα έπρεπε να είναι τα πράγματα, τι είναι το σωστό να μας συμβεί, ποιο είναι το καλό μας. Μια τέτοια πεποίθηση είναι όχι μόνο αλαζονική αλλά και επικίνδυνη: Στον ζήλο τους να μας κάνουν και εμάς τους υπόλοιπους να μοιραστούμε το όνειρό τους ρέπουν διαρκώς προς το ανελεύθερο, το απολυταρχικό, το κομμουνιστο (από όπου προέρχονται άλλωστε) -φασιστικό (επειδή τα άκρα πάντα συγκλίνουν).
Το άλλο πρόβλημα είναι ότι η φαντασία τους ποτέ δεν είναι επιβεβαιώνεται στην πράξη. Οποτεδήποτε και αν η ανθρωπότητα ακολούθησε σοσιαλδημοκρατικές προτάσεις και εφάρμοσε σοσιαλδημοκρατικά μοντέλα ουδέποτε αυτά δικαιώθηκαν στην πράξη. Ποτέ δεν έλυσαν τα προβλήματα που υποσχέθηκαν ότι θα λύσουν. Οι σοσιαλδημοκράτες είναι καταδικασμένοι πάντα να σχεδιάζουν λάθος τα θεωρητικά μοντέλα που στη συνέχεια μας πλασάρουν σαν πανάκεια, επειδή, απλούστατα, η εκκίνησή τους είναι λάθος: Η σοσιαλδημοκρατία εκτιμά λάθος τον, μέσο, άνθρωπο.
Ένα απλό, κατανοητό παράδειγμα μας δίνει η ταινία War Dogs, που μπορείτε να δείτε στο Netflix. Δεν είναι καινούργια, δεν έχει ιδιαίτερες αξιώσεις, όμως εγώ την βρήκα ιδιαίτερα διδακτική.
Η υπόθεσή της (βασισμένη σε αληθινά γεγονότα) είναι απλή: Κατά τη διάρκεια των πολέμων στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ η Αμερικανική κυβέρνηση κατηγορήθηκε ότι ανέθετε τα, αξίας δισεκατομμυρίων, εξοπλιστικά της προγράμματα σε λίγες μόνο εταιρείες-κολοσσούς, που έτσι επωφελούνταν αθέμιτα σε σχέση με τους μικρούς ανταγωνιστές τους. Η λύση ήταν εξίσου απλή: Η κυβέρνηση των ΗΠΑ αναγκάστηκε να «σπάσει» τις προμήθειές της σε πολλά μικρά εξοπλιστικά προγράμματα, τα οποία αναγκαστικά θα έπαιρναν «μικροί» έμποροι όπλων. Έτσι, το σύστημα θα γινόταν πιο δίκαιο για όλους.
“Bro, I’m the fattest and most retarded” [War Dogs] YouTube
Ότι το παραπάνω θεωρητικό μοντέλο («αν σπάσουμε σε μικρές προμήθειες θα βγάλουν χρήματα και οι μικροί και το σύστημα θα γίνει καλύτερο») είναι σοσιαλδημοκρατικής προέλευσης (που στην Αμερική μεταφράζεται σε φιλε-λεφτ / libe-left τρόπο σκέψης) δεν χρειάζεται ιδιαίτερη ανάλυση. Το παραδέχεται άλλωστε ο ίδιος ο πρωταγωνιστής όταν εξηγεί το σύστημα στον, εμβρόντητο, συνομιλητή του, παρομοιάζοντάς το με τα βραβεία στα σχολεία που αναγκαστικά αυξήθηκαν ώστε να παίρνουν κάτι όλοι και κανένα παιδί να μην νιώθει άσχημα. Ο φιλε-λεφτ, σοσιαλδημοκρατικός τρόπος σκέψης δεν αντέχει την αριστεία και τη βράβευση μόνο των καλύτερων: Όπως στα σχολεία βραβεία πλέον παίρνουν αναγκαστικά όλοι, έτσι και στα εξοπλιστικά «προμηθειούλες» πήραν αναγκαστικά όλοι, ώστε το σύστημα να γίνει δικαιότερο και κανείς να μην στεναχωριέται.
Πολύ ωραία ως εδώ, οι θεωρίες των σοσιαλδημοκρατών πάντα ακούγονται υπέροχες. Τι έγινε όμως στην πράξη;
Στην πράξη τα πράγματα δεν λειτούργησαν καθόλου έτσι. Γιατι; Γιατί απλούστατα οι σοσιαλδημοκράτες δεν υπολόγισαν σωστά τον μέσο άνθρωπο. Ο μέσος άνθρωπος όταν βρει τρόπο να βγάλει χρήματα χωρίς κόπο δεν σκέφτεται «καλά είμαι εδώ, ας σταματήσω αρκούμενος στα λίγα». Όχι. Ίσα ίσα σκέφτεται ακριβώς το αντίθετο: Πως θα προστατεύσω το «κόλπο» που βρήκα από τυχόν ανταγωνισμό και ταυτόχρονα πως θα μεγαλώσω ώστε να γίνω εγώ ο επόμενος μεγάλος παίκτης.
Αυτό ακριβώς συνέβη στην ταινία. Χρήματα έβγαιναν εύκολα για όλους (με το όνομα war dogs κορόιδευαν οι στρατιωτικοί όλους εκείνους που με αυτό το μοντέλο έβγαζαν χρήματα από τον πόλεμο καθισμένοι στο σαλόνι του σπιτιού τους και κάνοντας τον μεσάζοντα σε αγοραπωλησίες όπλων). Όμως οι μικροί έμποροι όπλων δεν αποδείχτηκαν καλύτεροι άνθρωποι από τους μεγάλους εμπόρους όπλων. Ίσα ίσα. Έκαναν ό,τι περνούσε από το χέρι τους για να μεγιστοποιήσουν το κέρδος τους και να εξοντώσουν τον ανταγωνισμό. Ακόμα (φυσικά!) και παράνομες πράξεις. Το αποτέλεσμα; Οι πρωταγωνιστές πήγαν φυλακή και το λιμπε-λεφτ σύστημα πρόδωσε τους βασικούς του στόχους: Στο πεδίο της μάχης έφταναν κατώτερα όπλα και λιγότερος εξοπλισμός.
Οι σοσιαλδημοκράτες δηλαδή φαντάστηκαν ότι αν δημιουργήσουν μικρούς εμπόρους όπλων (αναγκαστικά μεσάζοντες) εκείνοι, ευγνωμονώντας την καλή τους τύχη, θα συνέχιζαν να προμηθεύουν με την ποιότητα (και τα μικρά περιθώρια κέρδους) των μεγάλων εταιρειών. Η πράξη απέδειξε τις καταστροφικές συνέπειες της φαντασιοπληξίας τους.
Το ίδιο θα δείτε να συμβαίνει ξανά και ξανά, οποτεδήποτε οι σοσιαλδημοκράτες μας υποδείξουν κάτι «για το καλό μας». Επειδή «εκείνοι (μόνο) ξέρουν» τι είναι καλό για εμάς. Πέρα από την αλαζονεία τους, τα μοντέλα τους πάντα θα αποτυγχάνουν, επειδή ο άνθρωπος δεν λειτουργεί στην πραγματικότητα όπως στην φαντασία τους. Οι κοινωνίες και οι άνθρωποι γύρω μας είναι έτσι σήμερα επειδή έτσι έπρεπε να είναι. Όχι εξαιτίας κάποιου λάθους της Ιστορίας (όπως πιστεύουν οι κομμουνιστές) ούτε επειδή κανείς δεν μας υπέδειξε το σωστό (όπως πιστεύουν οι σοσιαλδημοκράτες). Τα προβλήματα λύνονται με ρεαλισμό και πρακτική σκέψη, όχι με φαντασιοκοπίες και «άνωθεν, εξ αποκαλύψεως αλήθειες» που εμείς, οι υπόλοιποι, αδυνατούμε να καταλάβουμε.