Δημοσιεύθηκε στο dEasy, 17.12.2020

Τα παιδιά μου είναι μαθητές Δημοτικού και, όπως όλη η Ελλάδα αυτή την περίοδο, κάνουν τα μαθήματά τους online. Μπορεί η «επίσημη» πλατφόρμα του σχολείου να παρέχει περιορισμένες δυνατότητες teleconferencing, όμως η, πικρή για όλους εμάς τους γονείς, αλήθεια είναι ότι καθένα τους πλέον, ήδη από την καραντίνα του Μαρτίου, διαθέτει προσωπικό email και skype ή άλλο account σε teleconferencing πλατφόρμα. Μετά το μάθημα οι συμμαθητές πλέον βρίσκονται και συνεννοούνται μέσω skype, zoom κα. Αυτή τουλάχιστον είναι η κατάσταση που ζω εγώ, φαντάζομαι ότι είναι κοινή για όλους τους γονείς μαθητών και μαθητριών Δημοτικού αλλά δεν παίρνω και όρκο – ίσως κάποιοι να τα έχουν καταφέρει καλύτερα από εμένα, και να έχουν πράγματι περιορίσει τα παιδιά τους στην «επίσημη» σχολική πλατφόρμα.

Για να προστατεύσω τα παιδιά μου όσο μπορώ απαράβατος όρος είναι ότι μπορούν να συμμετέχουν μόνο σε chat group της τάξης τους, στα οποία δηλαδή συμμετέχουν αποκλειστικά και μόνο συμμαθητές του τμήματός τους, με τα ονόματά τους. Με αυτόν τον τρόπο προσπαθώ να αποφύγω τρίτους άσχετους, cyberbullying από άγνωστες πηγές και τα σχετικά.

Πριν λίγες μέρες όμως είχαμε το εξής απλό περιστατικό: Ένας συμμαθητής έβαλε από μόνος του στο group της τάξης έναν φίλο του, εξωσχολικό. Το παιδί μου τον «έβγαλε έξω» από το group, τηρώντας τον παραπάνω κανόνα. Ο συμμαθητής του τον ξανάβαλε μέσα. Μετά τον τσακωμό αποφάσισαν να ψηφίσει online η τάξη. Συμμετείχαν στην ψηφοφορία (skype online poll) πέντε από τα εικοσιένα άτομα της τάξης. Μόνο δύο ψήφισαν όχι. Ο εξωσχολικός συμμετέχει πλέον επισήμως στο group.

Τι μαθήματα δημοκρατίας και κυβερνοασφάλειας μπορούμε να αντλήσουμε από το παραπάνω απλό περιστατικό;

Μάθημα Πρώτο, δημοκρατίαςΟι βασικοί κανόνες λέγονται «βασικοί» για κάποιον εξίσου βασικό λόγο, και δεν πρέπει να αλλάζουν εύκολα. Το group είχε έναν βασικό κανόνα: Όχι εξωσχολικοί. Αυτός ο κανόνας δεν μπορεί να αλλάξει με μια απλή ψηφοφορία των πέντε από τα είκοσι ατόμων. Όπως ακριβώς συμβαίνει με το Σύνταγμα ή το καταστατικό μιας εταιρείας, οι ανατροπές των βασικών θέλουν πολύ περισσότερη προσπάθεια και προσοχή. Κάπως έτσι, άλλωστε, βρέθηκαν οι Άγγλοι εκτός ΕΕ με ένα απλό, οριακού αποτελέσματος δημοψήφισμα.

Μάθημα Δεύτερο, επίσης δημοκρατίαςΌποιος δεν συμμετέχει, χάνει. Τρία από τα είκοσι άτομα ψήφισαν να αλλάξει ο βασικός κανόνας του group και αμέσως μετά εφάρμοσαν την απόφασή τους ανατρέποντας το group μια και καλή. Τώρα πια (θεωρητικά, τουλάχιστον) όλοι οι γονείς πρέπει να βγάλουμε τα παιδιά μας από το group, αφού η κατάσταση σύντομα θα γίνει ανεξέλεγκτη. Τα παιδιά που αγνόησαν την ψηφοφορία κινδυνεύουν να χάσουν το group, χάνοντας ταυτόχρονα το μόνο μέσο επικοινωνίας με όλους τους συμμαθητές τους. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και στις πανεπιστημιακές καταλήψεις ή στις συνδικαλιστικές εκλογές: Λίγοι αποφασίζουν για πολλούς. Όποιος δεν συμμετέχει χάνει, όχι μόνο όσα έχει και χαίρεται αλλά μαζί και το δικαίωμα να διαμαρτυρηθεί για ό,τι του συνέβη.

Μάθημα Τρίτο, κυβερνοασφάλειαςΤα παιδιά δεν μπορούν να καταλάβουν τίποτα από ασφάλεια στο ίντερνετ. Δεν μπορεί κανείς να εξηγήσει σε παιδί Δημοτικού ότι ο εξωσχολικός σε online group της τάξης του είναι ένα πάρα πολύ μεγάλο πρόβλημα. Ότι πίσω από τον λογαριασμό του μπορεί να κρύβεται η μαμά του, ο μπαμπάς του ή τα μεγάλα αδέρφια του και όλα αυτά που μπορεί να κουβαλάει καθένας τους στο κεφάλι του. Ότι επειδή δεν θα δει τους συμμαθητές του μεθαύριο στην τάξη μπορεί ελεύθερα να λέει και να κάνει ό,τι θέλει υπό καθεστώς ανωνυμίας. Ότι μια αθώα φωτογραφία μέσα σε ένα κλειστό group μπορεί να γίνει forward στο ανοιχτό internet και να οδηγήσει σε «άλλα».

Μάθημα Τέταρτο, επίσης κυβερνοασφάλειαςΟι γονείς δεν πολύ-ασχολούμαστε. Αρχικά, πολύ κακώς επιτρέπω στα παιδιά μου να συμμετέχουν σε online chat group ακόμα και της τάξης τους. Είναι πολύ, πάρα πολύ νωρίς ακόμα. Όμως, ένας κανόνας που είχα υπόψη μου να τηρήσω κάμφθηκε από τον κορωνοϊό. Με πρόλαβε η ζωή, που έτσι ή αλλιώς  πάντα τελικά κοροϊδεύει τους κανόνες μας. Στη συνέχεια τι έκανα; Γκρίνιαξα στο παιδί μου για τον εξωσχολικό στο group, αλλά μπροστά στην επιμονή του τελικά προσωρινά υποχώρησα: Σήμερα και ο εξωσχολικός παρέμεινε, και το παιδί μου είναι ακόμα μέσα στο group. Σκοπεύω αυτό να αλλάξει, αφού έχω ήδη συνεννοηθεί με τους υπόλοιπους γονείς, όμως αυτό δεν έχει σημασία – αυτό που μαθαίνουμε κυρίως από τα παραπάνω είναι ότι οι γονείς, ακόμα και με τις καλύτερες προθέσεις, κάποια στιγμή αναπόφευκτα θα αδρανήσουμε. Μπορεί να γίνει κάτι γι’ αυτό; Δεν ξέρω, ακόμα το σκέφτομαι, ίσως εφαρμόσω φίλτρα και τα σχετικά, αν και έχουν και αυτά τα όριά τους – αν όμως είμαι για κάτι σίγουρος, αυτό είναι ότι η συνειδητοποίηση του προβλήματος είναι το πρώτο βήμα.