Γνωρίζω πολύ καλά ότι η Ολομέλεια των Δικηγορικών Συλλόγων, οι Νομικές Σχολές Αθήνας και Θεσσαλονίκης καθώς και, ακόμα πιο έντονα, της Κομοτηνής είναι αρνητικοί στο θέμα της ίδρυσης νέας Νομικής Σχολής στο Πανεπιστήμιο Πατρών. Νομίζω όμως ότι κάνουν λάθος, και ότι η ίδρυση μιας νέας σχολής αποτελεί θετική εξέλιξη, για τους εξής λόγους:
Οι Δικηγορικοί Σύλλογοι δεν έχουν λόγο για τις νομικές σπουδές στην Ελλάδα. Αυτό προκύπτει τόσο από τον ίδιο των Κώδικα (ακόμα και υπό την ιδιότητά τους ως «σύμβουλοι της Πολιτείας»), όσο και από την αποστολή καθενός: Οι Δικηγορικοί Σύλλογοι είναι βασικά επαγγελματικοί σύλλογοι και η ανώτατη εκπαίδευση βασικά παρέχει επιστήμονες στην κοινωνία μας. Επομένως, αν θα ιδρυθεί μια ή δέκα νέες νομικές σχολές στη χώρα, και κατ’ επέκτασιν το πρόγραμμα σπουδών τους, ο κατάλογος των διδασκόντων τους, η διάρκεια της φοίτησης ή οτιδήποτε άλλο αφορά την οργάνωσή και λειτουργία τους δεν αφορά τους Δικηγορικούς Συλλόγους.
Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούν να έχουν άποψη σχετικά; Φυσικά και όχι, καθένας μπορεί να έχει άποψη για οτιδήποτε. Το πρόβλημα με την άποψη των Δικηγορικών Συλλόγων είναι ότι επιμένουν να συσχετίζουν το επάγγελμα με τις σπουδές, ενισχύοντας έτσι ένα κοινωνικό στερεότυπο που εδώ και χρόνια η πραγματικότητα έχει πάψει να υποστηρίζει.
Με λίγα λόγια, οι απόφοιτοι νομικής δεν είναι βέβαιο ότι θα εργαστούν ως δικηγόροι, ούτε ως δικαστές ούτε ως συμβολαιογράφοι. Η νομική σχολή δεν παράγει επαγγελματίες της νομικής αλλά νομικούς επιστήμονες. Οι απόφοιτοι νομικής μπορεί να κάνουν οτιδήποτε στη ζωή τους, μεταξύ άλλων, ναι, και να εργαστούν ως δικηγόροι. Αλλά αυτό ούτε απαραίτητο είναι, ούτε καν σκόπιμο υπό τις παρούσες συνθήκες. Επομένως, οι εν ενεργεία δικηγόροι δεν μιλούν εξ ονόματός τους, ούτε εξ ονόματος ενός υποτιθέμενου μέλλοντός τους.
Η σύνδεση της ανώτατης εκπαίδευσης με τα επαγγέλματα είναι λάθος τόσο υπό αριστερή θεώρηση (αυτή του τρίπτυχου φοιτητικός συνδικαλισμός-ήπια απασχόληση στο δημόσιο-πρόωρη συνταξιοδότηση) όσο και υπό νεοφιλελεύθερη (η ανώτατη εκπαίδευση ως σεμινάρια κατάρτισης στελεχών επιχειρήσεων). Η παρέμβαση των Δικηγορικών Συλλόγων διαιωνίζει μια εντοπισμένη έλλειψη προσαρμογής της ελληνικής κοινωνίας στις σύγχρονες συνθήκες, φέρνοντάς την πίσω αντί να την πηγαίνει μπροστά.
Οι υπόλοιπες νομικές σχολές δεν έχουν λόγο για την ίδρυση μιας νέας. Δεν αφορά τις υπόλοιπες νομικές σχολές της χώρας αν μια νέα θα ιδρυθεί. Κάθε Πανεπιστήμιο έχει αποστολή την καλύτερη οργάνωση των δικών του προγραμμάτων, όχι την παρακολούθηση των προγραμμάτων των διπλανών. Και αν ακόμα το έκανε ποτέ αυτό, να λοξοκοιτάξει τι κάνουν οι δίπλα, θα όφειλε να το κάνει για λόγους επιστημονικής άμιλλας και υπό καθεστώς υγιούς επιστημονικού ανταγωνισμού, ίσως ακόμα και σε μια προσπάθεια βελτιστοποίησης της χρήσης των δικών του ανθρώπινων και οικονομικών πόρων. Των δικών του, όχι των πόρων των άλλων.
Επομένως, το επιχείρημα «αφού δεν μου δίνετε εμένα λεφτά, μην δίνετε και σε αυτούς» δεν είναι παραγωγικό αλλά αμοιβαίως καταστροφικό, και πάλι δημιουργώντας πρόβλημα στην ελληνική κοινωνία.
Επίσης, δεν μπορώ παρά να σημειώσω το λογικό σφάλμα ότι τάχα, αν δεν δοθούν τα χρήματα για την ίδρυση της Νομικής της Πάτρας τα ίδια αυτά χρήματα θα δοθούν σε άλλη νομική σχολή της χώρας, στην Θράκη, στην Αθήνα ή στη Θεσσαλονίκη. Ούτε ειδικός κωδικός στον προϋπολογισμό φαντάζομαι δημιουργήθηκε υπέρ νομικών σχολών της χώρας, ούτε άλλωστε η οποιαδήποτε ιεράρχηση των εκπαιδευτικών ή και εθνικών αναγκών βάζει αμέσως μετά την ίδρυση νέας σχολής την ενίσχυση των υπόλοιπων που είναι ήδη σε λειτουργία.
Προσωπικά, μόνο θετικά βλέπω στη νέα πρωτοβουλία: Μια νέα Σχολή θα αυξήσει τον αριθμό εισακτέων, κάτι που είναι καλό για τους νέους που θέλουν να ακολουθήσουν το (νομικού αντικειμένου) όνειρό τους. Γιατί να τους το αρνηθεί κανείς; Γιατί να αναγκαστούν να σπουδάσουν αλλού;
Επίσης, μια νέα νομική σχολή θα δώσει δυναμισμό και στις υπόλοιπες: Η Αθήνα θα νιώσει τον επιστημονικό ανταγωνισμό δίπλα της, η Κομοτηνή και η Θεσσαλονίκη θα αυξήσουν την προσπάθεια για να προσελκύσουν τους καλύτερους φοιτητές και διδάσκοντες. Τι το κακό σε αυτό;
Τη σύγχρονη πραγματικότητα, του παγκοσμιοποιημένου επαγγελματικού περιβάλλοντος, του ακαδημαϊκού publish or perish, αλλά κυρίως των τεράστιων ευρωπαϊκών δυνατοτήτων που πλουσιοπάροχα προσφέρονται σε όλους μας, μπορεί κανείς να την αντιμετωπίσει με δύο τρόπους: Είτε να την αγνοήσει, ζητώντας από το κράτος να του εξασφαλίσει επαγγελματικά δικαιώματα, διδάσκοντες και διδασκομένους, ή να την λάβει υπόψη του και να προσπαθήσει να «μπει στον χάρτη». Προσωπικά, για το καλό της χώρας και όλων μας, προτείνω το δεύτερο. Η ίδρυση νέας νομικής σχολής, στην Πάτρα ή/και αλλού, αποτελεί θετικό βήμα προς την κατεύθυνση αυτή.