4 ειδικοί εξηγούν ποια είναι τα 5 συχνότερα λάθη που μπορεί να κάνει μια startup επιχείρηση
Δημοσιεύθηκε στο Huffpost Greece, 19.11.2015
Αυτό το Σαββατοκύριακο 20-22 Νοεμβρίου επιστρέφει στην Αθήνα το Startup Safary, μία εκδήλωση η οποία ανοίγει τις πόρτες των πιο cool startups της πόλης και δίνει την ευκαιρία στο κοινό να συναντήσει τους ιδρυτές και τις ομάδες τους. Παράλληλα, co-working spaces, incubators, accelerators και άλλες πρωτοβουλίες υποδέχονται τους συμμετέχοντες διοργανώνοντας στοχευμένες εκδηλώσεις και θεματικές ημερίδες. Στο πρόγραμμα που έχει ανακοινωθεί περιλαμβάνονται πολλές και ενδιαφέρουσες δράσεις για τα παλιά και τα νέα μέλη του startup οικοσυστήματος, καθώς και για όσους θέλουν να μάθουν περισσότερα για αυτό και να συνδεθούν με τα μέλη του.
Βαγγέλης Παπακωνσταντίνου
1. Παραβλέπουν τη σημασία των έγγραφων συμφωνιών μεταξύ τους και τους συνεργάτες τους.
Αυτό συμβαίνει συνήθως κατά το στάδιο ανάπτυξης του προϊόντος ή της υπηρεσίας ενός startup. Επειδή οι συμφωνίες και οι συναντήσεις συχνά είναι άτυπες (σε καφέ, μέσω email ή messaging) και οι σχέσεις φιλικές, είτε παραβλέπεται είτε δεν κρίνεται καν σκόπιμη η υπογραφή έγγραφης σύμβασης με τους βασικούς όρους της συνεργασίας, ποιος δηλαδή θα κάνει τι και έναντι ποιου ανταλλάγματος. Αντιλαμβάνομαι άλλωστε ότι ο δημιουργικός πυρετός των πρώτων ημερών ενός startup δεν αφήνει μεγάλα περιθώρια για νομικές και άλλες αντίστοιχες, παλαιάς οικονομίας, έγνοιες. Όμως κάτι τέτοιο μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα στο μέλλον, τόσο σε σχέση με τους οικονομικούς όρους της συνεργασίας όσο, κυρίως, σε σχέση με τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας επί του αποτελέσματος. Συχνά μάλιστα οι αμφισβητήσεις εγείρονται όταν το startup έχει απογειωθεί και η αντιδικία έχει πράγματι αξιόλογο οικονομικό αντικείμενο.
2. Δεν κατοχυρώνουν τη Διανοητική τους Ιδιοκτησία.
Αναγνωρίζω ότι η κατοχύρωση της Διανοητικής Ιδιοκτησίας (κυρίως με τυπικό τρόπο, δηλαδή με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας/patent ή με βιομηχανικό σχέδιο/design ή με σήμα/trademark) μπορεί να αποδειχτεί ιδιαίτερα ακριβή υπόθεση, ιδίως για startups με εξαγωγικό αντικείμενο που εκ των πραγμάτων είναι υποχρεωμένα να προχωρήσουν σε διεθνείς κατοχυρώσεις. Αυτό όμως δεν είναι λόγος αφενός να μην κάνουν μια χαρτογράφηση και να καταστρώσουν ένα σχέδιο για το θέμα, και αφετέρου να μην προχωρήσουν στην εκτέλεσή του αμέσως μόλις βρουν τα απαιτούμενα χρήματα. Όλοι γνωρίζουμε πια ότι η ερώτηση για την κατοχύρωση της Διανοητικής Ιδιοκτησίας είναι η πρώτη που θα ακούσουν οι startupper από επενδυτές, συνεργάτες και πελάτες. Είναι αδιανόητο να μην έχουν απάντηση να δώσουν, έστω και αν αυτή συνίσταται σε κάτι σαν «γνωρίζουμε τι δικαιώματα μπορούμε ν’ αποκτήσουμε και έχουμε κάνει όλη την απαιτούμενη προεργασία και μελέτη γι αυτά, αλλά χρειαζόμαστε οικονομική υποστήριξη για την εκτέλεση των σχετικών ενεργειών».
3. Δεν διαθέτουν πρότυπα (templates) για τις βασικές τους συμβάσεις.
Θεμελιώδης αρχή των διαπραγματεύσεων είναι ότι βάση της συζήτησης αποτελεί το χαρτί που βρίσκεται πάνω στο τραπέζι. Είναι επομένως σημαντικό, ποιος το έχει γράψει και το τοποθετεί πρώτος εκεί. Αντιλαμβάνομαι ότι με μεγάλους πελάτες ή προμηθευτές (όρος που ένα startup με θράσος πρέπει να θεωρήσει ότι περιλαμβάνει μόνο εισηγμένες εταιρείες στην Ελλάδα ή το εξωτερικό) είναι συνήθως αδύνατο το startup να καταθέσει πρώτο δικό του σχέδιο σύμβασης, όμως από την άλλη μεριά είναι αδιανόητο να μην διαθέτει στο αρχείο του έτοιμα και καλά δουλεμένα πρότυπα συμβάσεων στα αγγλικά και στα ελληνικά για τη διάθεση της βασικής του υπηρεσίας ή προϊόντος, τα οποία με ετοιμότητα και προθυμία θα πρέπει να κάνει διαθέσιμα κάθε φορά στους επίδοξους πελάτες ή προμηθευτές του προς σχολιασμό και υπογραφή.
4. Δεν αναζητούν τους ειδικούς.
Το οικοσύστημα για τις startups υπάρχει πλέον και στην Ελλάδα. Το ίδιο ισχύει και για το νομικό περιβάλλον. Μετά από τόσα χρόνια (σε αυτά πρέπει να συνυπολογίσουμε και εκείνα κατά τα οποία τέτοιες επιχειρήσεις επιχειρούσαν, επιτυχημένα μάλιστα, στην Ελλάδα παρότι δεν χαρακτηρίζονταν ακόμα ως startups) υπάρχουν πλέον οι ειδικοί επαγγελματίες για να τα υποστηρίξουν: σύμβουλοι, δικηγόροι, λογιστές κα. που μιλούν την ίδια γλώσσα και μοιράζονται τους ίδιους προβληματισμούς με αυτά. Οι startuppers οφείλουν να ψάξουν, να ρωτήσουν και να ενημερωθούν. Πριν συνεργαστούν με οποιονδήποτε στην αγορά θεωρώ επίσης ότι μια συνάντηση κατ’ ιδίαν είναι απαραίτητη.
5. Υπεραπλουστεύουν.
Αυτή είναι μια ασθένεια της ωριμότητας, ή μάλλον καλύτερα της εφηβείας των startups. Πιθανότατα οφείλεται και στο νεαρό της ηλικίας των startuppers. Σε κάθε περίπτωση, συχνά παρατηρείται το φαινόμενο οι startuppers, έξυπνοι και μορφωμένοι καθώς είναι, να θεωρήσουν ότι μετά τη σύναψη και εκτέλεση των πρώτων 5-10 συμβάσεων (πλήρων, δηλαδή με τα NDA, τα MoUs και την οριστική) και ίσως και την πραγματοποίηση ενός δεύτερου κύκλου επένδυσης (και πάλι με τις σχετικές συμβάσεις), ότι κατέχουν (και) το νομικό παιχνίδι. Τίποτα δεν θα μπορούσε να βρίσκεται πιο μακριά από την πραγματικότητα από αυτό. Οι νόμοι αλλάζουν, η νομολογία εξελίσσεται, ακόμα και οι νομικές «μόδες» μεταβάλλονται από μέρα σε μέρα και από χώρα σε χώρα – χωρίς καν να αναφέρω τις βασικές επιστημονικές αρχές που τόσο κόπο κάναμε να μάθουμε. Μπορεί οι startuppers πράγματι να νιώσουν περισσότερο άνεση με το νόμο καθώς γίνονται πιο έμπειροι, όμως, πιθανότατα δυστυχώς γι αυτούς και ευτυχώς γι εμάς, ο έμπειρος και ειδικευμένος δικηγόρος θα συνεχίσει να τους είναι απαραίτητος – τουλάχιστον μέχρι την πραγματοποίηση του πολυπόθητου exit.