Δημοσιεύθηκε στο startupper.gr, 10 Δεκ 2018

Συγγραφέας: Αίσωπος

Προσαρμογή: Βαγγέλης Παπακωνσταντίνου

Καλέ μου startupper τις ιστορίες αυτές τις σκέφτηκα παραπάνω από 2500 χρόνια πριν. Όμως, καλώς ή κακώς, ούτε η φύση ούτε οι άνθρωποι αλλάζουν. Νομίζω επομένως ότι ακόμα και σήμερα μπορεί να σου φανούν χρήσιμες. Απλά λίγη προσαρμογή χρειάζονται στις δικές σου συνθήκες. Εννοείται ότι οποιαδήποτε ομοιότητα με συγκεκριμένα πρόσωπα είναι τυχαία και σίγουρα μη ηθελημένη. Αν όμως οι καταστάσεις που σου αφηγούμαι κάτι σου θυμίζουν, τότε θα έχω πετύχει το στόχο μου.

 

Σήμερα θα σου κάνω ένα σύντομο μάθημα πολιτικής επιστήμης, για δύο κυρίως λόγους: Πρώτο, επειδή ό,τι ισχύει στις επιχειρήσεις ισχύει και στην πολιτική, και αντίστροφα. Δεύτερο, καθώς έχεις και κοινωνική υποχρέωση απέναντι στην ελληνική κοινωνία, η οποία αν μη τι άλλο σε χρηματοδοτεί, καλό είναι να σου έχουν διευκρινιστεί μερικά πράγματα από την αρχή. 

~

 

Οι βάτραχοι στεναχωριόνταν που δεν είχαν βασιλιά και έτσι έστειλαν στον Δία ζητώντας του να τους δώσει έναν. Εκείνος είδε την ανοησία τους και έριξε ένα ξύλο στη λίμνη. Οι βάτραχοι στην αρχή τρόμαξαν από τον κρότο και χώθηκαν στα βάθη της λίμνης. Αργότερα όμως, καθώς το ξύλο ήταν ακίνητο, αναθάρρησαν, βγήκαν στην επιφάνεια, και τελικά έφτασαν σε τέτοιο σημείο περιφρόνησης, ώστε ανέβηκαν και κάθισαν πάνω του. Τελικά, επειδή θεώρησαν ανάξιό τους να έχουν τέτοιο βασιλιά, έστειλαν και πάλι στον Δία για να τους τον αλλάξει, επειδή ήταν αδρανής. Ο Δίας τότε τους έστειλε ένα νερόφιδο, που τους έπιανε και τους καταβρόχθιζε.».

 

~

 

Αυτή η ιστορία περιέχει ένα σωρό χρήσιμα μαθήματα για μας. Ας τα δούμε επομένως ένα-ένα, με τη σειρά:

  • «Οι βάτραχοι στεναχωριόνταν που δεν είχαν βασιλιά». Γιατί άραγε ήταν στεναχωρημένοι; Μια χαρά δεν ζούσαν ως συλλογικότητα στη λίμνη; Προφανώς όχι. Η πικρή αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει κοινωνική ομάδα, ή επιχείρηση, χωρίς αρχηγό. Δες και στο National Geographic, αν δεν με πιστεύεις. Ο αρχηγός είναι απαραίτητος, και πρέπει να είναι ισχυρός και να αναγνωρίζεται ως τέτοιος. Βέβαια, το τι κάνει και τι πρέπει να κάνει με την εξουσία του είναι το βασικό θέμα που απασχόλησε την ανθρωπότητα από τον Πλάτωνα μέχρι τον Popper – χωρίς ακόμα να έχουμε ικανοποιητική απάντηση.
  • «και έτσι έστειλαν στον Δία ζητώντας του να τους δώσει έναν». Η δεύτερη πικρή αλήθεια είναι ότι πάντα υπάρχει ένας αρχηγός, συχνά όμως ο μέσος άνθρωπος/βάτραχος δεν μπορεί ή δεν θέλει να τον αντιληφθεί. Οι βάτραχοι είχαν ήδη αρχηγό, τον Δία. Απλά δεν το είχαν καταλάβει. Και ο ίδιος ο Δίας έχει αρχηγό. Αν δεν με πιστεύεις, σου θυμίζω τη δήλωση εκείνου του συνεργάτη του Κλίντον που είχε ζητήσει, αν ξαναγεννιόταν, να γινόταν ομόλογο.
  • «Εκείνος είδε την ανοησία τους και έριξε ένα ξύλο στη λίμνη». Ποια ήταν η ανοησία των βατράχων; Ότι ζητούσαν αρχηγό ενώ είχαν ήδη έναν, τον ίδιο το Δία. Όταν μιλάς απευθείας με το αφεντικό δεν είναι ανάγκη να έχεις και κάποιον ενδιάμεσο (middle manager) κάθε μέρα πάνω από το κεφάλι σου. Ας έχει. Ο (σωστός) αρχηγός είναι πάντα μεγαλόψυχος στην αρχή, και δίνει ευκαιρίες. Έτσι, διόρισε για τοποτηρητή του ένα κούτσουρο.
  • «Οι βάτραχοι στην αρχή τρόμαξαν από τον κρότο και χώθηκαν στα βάθη της λίμνης». Ο νέος αρχηγός πάντα τρομάζει. Είτε είναι αποτέλεσμα διορισμού, είτε εκλογής, είτε φυσικής επιλογής, πάντα ο νέος αρχηγός αμέσως μόλις αναλάβει κάνει όλους τους αμφισβητίες να κρυφτούν. Γι αυτό γίνεται λόγος και για τις «100 πρώτες μέρες» κάθε νέας κυβέρνησης.
  • «Αργότερα όμως, καθώς το ξύλο ήταν ακίνητο, αναθάρρησαν, βγήκαν στην επιφάνεια, και τελικά έφτασαν σε τέτοιο σημείο περιφρόνησης, ώστε ανέβηκαν και κάθισαν πάνω του». Στην ουσία υπάρχουν δύο είδη διοίκησης, το παθητικό και το ενεργητικό. Ο «παθητικός» αρχηγός είναι ήπιος, δίνει ευκαιρίες, ακούει πριν αποφασίσει, είναι απλός και προσηνής. Τελικά ίσως είναι λίγο βαρετός, αλλά αυτό δεν είναι αναγκαστικά κακό ούτε για μια κοινωνία, ούτε για μια επιχείρηση ούτε καν για ένα ζευγάρι. Όμως, το πρόβλημα είναι ότι πολλοί παρεξηγούν την αδράνεια για αδυναμία.
  • «Τελικά, επειδή θεώρησαν ανάξιό τους να έχουν τέτοιο βασιλιά, έστειλαν και πάλι στον Δία για να τους τον αλλάξει, επειδή ήταν αδρανής». Εδώ δεν πρόκειται για μάθημα πολιτικής επιστήμης, αλλά για μάθημα ζωής: Το τι θεωρείς εσύ, ως πολίτης ή εργαζόμενος ή νέος επιχειρηματίας, ανάξιό σου σε σχέση με το τι θεωρεί ανάξιό σου ο αρχηγός σου ή ο διευθυντής σου ή ο επενδυτής σου μπορεί να απέχουν πολύ μεταξύ τους.
  • «Ο Δίας τότε τους έστειλε ένα νερόφιδο, που τους έπιανε και τους καταβρόχθιζε». Εδώ πρόκειται για το δεύτερο μοντέλο διοίκησης, το ενεργητικό. Ο «ενεργητικός» αρχηγός, που συνήθως βρίσκεται σε αρχηγικά κόμματα ή προσωποκεντρικές επιχειρήσεις, είναι δυναμικός, βρίσκεται συνεχώς σε κίνηση, παίρνει ρίσκα, συναρπάζει. Γοητεύει και παρασύρει τους πολίτες και τους επενδυτές προς το όραμά του, και εδώ ακριβώς βρίσκεται το πρόβλημα, ότι δηλαδή πολύ συχνά αυτό το όραμα τους πηγαίνει απευθείας στον πάτο της λίμνης.

 

Αυτά, επομένως, και με τους βατράχους που αποφάσισαν να αλλάξουν μοντέλο διοίκησης και αρχηγό. Όπως βλέπεις απαντήσεις δεν υπάρχουν, μόνο επιλογές με υπέρ και κατά η κάθε μια. Choose your poison, που λέμε και στα ελληνικά, όμως για μένα όλη η σημασία είναι στο choose και όχι στο, αναπόφευκτο, poison.